Onlangs zag ik op social media weer de vraag voorbij komen of iemand een selectieprotocol heeft voor de Plusklas. Deze vraag werd mij ook gesteld vanuit een Samenwerkingsverband. Maar ook ouders stellen vragen over de selectie zoals: waarom hun kind niet (meer) toegelaten wordt tot de Plusklas en wat zij hieraan kunnen doen.
De vraag is dan ook: hoe kies je de leerlingen voor de Plusklas oftewel wat is een geschikt selectieprotocol?
Allereerst direct een antwoord: er is niet één geschikt selectieprotocol. Er bestaan dus vele geschikte selectieprotocollen. Dit is per school verschillend. En heel belangrijk: zonder schoolbeleid maak je het een collega lastig om een protocol te maken. En zonder een protocol, maak je het de leerkrachten lastig om ouders te woord te staan.
Protocol
Het start met weten wat een protocol is. Een protocol is een gedragsovereenkomst meestal in de vorm van een aantal uit te voeren stappen. Het is dus een procesbeschrijving. Een stappenplan. Een protocol is iets anders dan beleid. Je maakt eerst schoolbeleid over meer/hoogbegaafdheid en daarna ontwikkel je één of meerdere protocollen.
Het protocol is namelijk een gedragsovereenkomst die gebaseerd is op een aantal uitgangspunten van je beleid. Het protocol zegt eigenlijk: we spreken in ons gedrag af dat we allemaal deze processtappen doorlopen, want dan werken we samen aan de gestelde beleidsdoelen. Welke uitgangspunten van je beleid moet je dus terug zien in je selectieprotocol Plusklas?
Schoolbeleid
In een selectieprotocol Plusklas zie je in ieder geval de volgende uitgangspunten van je schoolbeleid terug:
- de doelgroep
- de reden van het alternatieve of aanvullende onderwijsarrangement
- de leerdoelen van het alternatieve of aanvullende onderwijsarrangement
Er zijn meer punten te noemen, maar ik beperk me in deze blog tot deze drie.
Start met de doelgroep
In het schoolbeleid moet staan wat de school verstaat onder meer- of hoogbegaafde leerlingen. Je kunt kiezen uit diverse modellen en definities. Er zijn scholen die met name gericht zijn op de prestaties (scores) en er zijn scholen die daarnaast ook letten op andere aanwezige kenmerken of (te verwachte) potentieel. Vaak zijn het leerlingen die sneller en in compacte vorm de reguliere leerstof kunnen beheersen. Hierdoor hebben ze simpelweg onderwijstijd over. En deze tijd kan worden gebruikt voor aanvullend onderwijs. Bijvoorbeeld een Plusklas.
Verschil: doelgroep en selectiegroep
De doelgroep in je beleidsplan is de start van je selectieprotocol. Maar niet de uitkomst van je selectieprotocol! Dit is een belangrijk verschil: de doelgroep van je protocol staat niet per definitie gelijk aan de selectiegroep van je protocol. Er zijn namelijk nog een paar stappen te gaan om te bepalen wie van de doelgroep óók in aanmerking komt voor de Plusklas.
Het onderscheid tussen doelgroep en selectiegroep wordt niet altijd gemaakt. Dit zorgt ook voor vragen bij ouders. Waarom mag mijn kind niet meedoen aan de Plusklas? Of waarom mocht mijn kind eerst wel en nu niet meedoen aan de Plusklas?
Passend onderwijs begint in de klas
Hier ligt een belangrijk uitgangspunt aan ten grondslag die ik van harte aanbeveel om op te nemen in het schoolbeleid: passend onderwijs voor meer/hoogbegaafde leerlingen begint in de klas. En om in aanmerking te komen voor een aanvullend onderwijsarrangement, zoals de Plusklas, is verdere selectie nodig.
Selecteren
Je kunt dit vergelijken met voetbal. Er is een groep kinderen. Een deel van deze kinderen speelt voetbal. Alleen de kinderen, die voetballen, zijn de doelgroep. Als je nu binnen de doelgroep wilt kijken wie extra training nodig heeft in pas- en trapvormen, dan is de doelgroep ‘alle voetballers’, maar de selectiegroep zijn alleen de kinderen die pas- en trapvormen nodig hebben.
En zo werkt het ook met het selectieprotocol van de Plusklas. Er is een klas met leerlingen. De doelgroep zijn de meer- en hoogbegaafde leerlingen conform je schoolbeleid, maar de deelnemers van de Plusklas zijn de leerlingen die het aanvullende onderwijsarrangement ook nodig hebben. Dit is de selectiegroep.
Antwoord aan ouders
Het antwoord aan ouders kan bijvoorbeeld zijn: je kind is meer/hoogbegaafd en krijgt passend onderwijs in de klas, maar gezien de selectieprocedure heeft je kind de Plusklas wel of niet (meer) nodig (of komt op de wachtlijst omdat we onvoldoende beschikbare plaatsen hebben).
Reden van de Plusklas
Maar hoe ga je nu de doelgroep verder screenen om tot de selectiegroep te komen? Dit is afhankelijk van de uitgangspunten in je schoolbeleid over de reden van een aanvullend onderwijsarrangement (Plusklas) en de leerdoelen in dit arrangement.
Een reden voor een Plusklas kan zijn: de leerlingen uit de doelgroep hebben baat bij het werken met ontwikkelingsgelijken (min of meer homogene groep). Dit kan hogere leerresultaten opleveren.
In een heterogene groep hebben (hoog)begaafde leerlingen namelijk kans op regressie in plaats van progressie in leerresultaten. Zij kunnen dus baat hebben bij een homogene groep. In de selectieprocedure kan dit dus als stap opgenomen worden: heeft de leerling uit de doelgroep mogelijk baat bij werken met ontwikkelingsgelijken?
Leerdoel van de Plusklas
Maar dan zijn we er nog niet. Vanuit je doelgroep gezien kunnen veel leerlingen baat hebben bij de reden van de Plusklas. Je gaat verder selecteren op het uitgangspunt ‘leerdoelen van de plusklas’. In het schoolbeleid staat beschreven welke onderwijsbehoeftes de doelgroep heeft. En er staat beschreven welke onderwijsbehoeftes vervolgens door de school gekozen zijn om extra aandacht te geven. Een deel van deze leerdoelen kan in de klas en een deel past beter in de Plusklas.
Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om een aantal executieve functies als leerdoel van de Plusklas te benoemen, omdat dit van belang is voor het verdere schoolverloop van de leerling richting voortgezet onderwijs. Je kiest dan bijvoorbeeld vaardigheidsdoelen als: plannen, organiseren en volgehouden aandacht. Maar je kunt ook het leerdoel laten aansluiten bij het verder ontwikkelen van de hogere denkvaardigheden zoals analyseren, evalueren en creëren. Of faalangst reductie. Noem maar op.
Selectiegroep
Kortom: de selectiegroep van de Plusklas bestaat uit je doelgroep meer- en hoogbegaafde leerlingen, die baat hebben bij een (min of meer) homogene groep én baat hebben bij het gestelde leerdoel in de Plusklas.
Laatste vraag: heb je nieuwe inzichten gekregen voor het maken van een selectieprotocol? Ik hoor het graag.
Meer weten?
Om een doelgroep te formuleren is de module ‘inzicht en signaleren’ interessant.
Om beleid en protocollen te maken is de module ‘lerend ontwikkelen’ interessant.
Of kom naar de gratis workshop!