“Jongens, we moeten gaan,” roept moeder onder aan de trap. Het is tijd om naar school te gaan. De kinderen komen vrolijk en druk babbelend naar beneden. Beneden aangekomen zien ze de bal liggen en gaan direct voetballen. Moeder doet haar jas dicht, pakt de tassen en wil naar de voordeur lopen. “Wat is dit nu jongens? Waarom hebben jullie geen sokken aan, geen schoenen, we moeten naar school! Hoe komen jullie erbij om nu te gaan voetballen?” en moeder mag geduldig gaan wachten tot de volgende stappen worden genomen. “Hoe kan dit toch, elke dag weer, als één stap is gedaan, dan is de volgende stap alweer vergeten. Gaan ze voetballen…….ze zijn toch slim genoeg dat dit niet de bedoeling is als je weg moet, denkt moeder en zucht nog maar een keer.”
Het kan heel frusterend zijn om je kinderen elke dag weer te moeten aansporen of te helpen met eenvoudige taken. Taken als: aankleden, opruimen, huiswerk maken, spullen niet vergeten, op tijd komen. Of het omgaan met emoties en even wachten met het vragen van aandacht. Je begrijpt dat dit moeite kost als peuter…….maar als je kind ouder wordt en zelfs goede leerresultaten op school haalt, dan moet dit toch lukken?
Deze eenvoudige taken zijn de zogenoemde executieve functies. Dit klinkt als een management term. In feite passen de functies inderdaad vaak goed bij een managementrol. De executieve functies maken het mogelijk om rationele beslissingen te nemen, impulsen onder controle te houden en te kunnen focussen op wat belangrijk is.
Als de executieve functies onderontwikkeld zijn, dan kan dit problemen gaan leveren in doelgericht gedrag. Dan kan je dus zomaar een potje gaan voetballen, terwijl je doel is om naar school te gaan. Er zijn executieve functies, die gericht zijn op het denken en die gericht zijn op gedrag. Ik noem ze hieronder.
Executieve functies in het denken
- werkgeheugen
- planning – prioritering
- organiseren
- timemanagement
- metacognitie (reflectie op het eigen leren en leerproces)
Executieve functies in het gedrag
- respons-inhibitie (even wachten op aandacht)
- emotieregulatie – frustratietolerantie
- volgehouden aandacht
- taakinitiatie
- doelgericht gedrag
- flexibiliteit
Als je deze vaardigheden goed traint, dan heb je daar de rest van je leven veel plezier aan. Maar dit vraagt geduld en doorzettingsvermogen. En bij opgroeiende kinderen moet het geduld voor het ontwikkelen van deze vaardigheden vaak van de ouders komen.
En natuurlijk van de leerkrachten: alle slimme onhandigheid vraagt om geduldige begeleiding. It takes a village, to raise a child…….en zo maken we er samen een mooie wereld van om later in staat te zijn te kunnen focussen op wat écht belangrijk is!